นางกวัก เป็นเทพีแห่งโชคลาภ ตามคติไทย ถือเป็นของขลังชนิดหนึ่ง มีลักษณะเป็นรูปศักดิ์สิทธิ์ทำเป็นรูปหญิงสวมเครื่องแต่งกาย และเครื่องประดับอย่างธรรมเนียมไทย นั่งพับเพียบ มือซ้ายวางลงแตะข้างลำตัว หรือวางบนตัก ส่วนมือขวายกขึ้นระดับไหล่ทำท่ากวักมือ หรือเรียกเข้ามาหา เชื่อว่าเทพีองค์นี้ จะกวักมือเรียกทรัพย์ เป็นที่นับถืออย่างยิ่ง ในหมู่พ่อค้าแม่ขายชาวไทย เพราะถือว่าเทพีองค์นี้จะเรียกลูกค้าเข้ามาอุดหนุนสินค้าในร้าน

ตามตำราโบราณว่ากันว่า นางกวักเป็นบุตรีของปู่เจ้าเขาเขียว หรือท้าวพนัสบดี ซึ่งเป็น เจ้าชั้นจาตุมมหาราชิกา คือสวรรค์ชั้นที่หนึ่ง มีตำแหน่งเป็นพระพนัสบดีคือเจ้าแห่งป่าเขาลำเนาไพรทั้งปวง

ครั้งนั้นมีสูรตนหนึ่งชื่อ ท้าวกกขนาก ซึ่งเป็นเพื่อนกับ ปู่เจ้าเขาเขียว ถูกพระรามเอาต้นกกแผลงไปถูกทรวงอกแล้วตรึงร่างไปติดเขาพระสุเมรุแล้วสาปว่าตราปใดที่บุตรของท้าวกกขนากทอใยบัวเป็นจีวรเพื่อถวายแด่พระศรีอาริยเมตไตรยที่จะเสด็จมาตรัสรู้แล้วจึงจะพ้นคำสาป

ดังนั้น นางประจันต์ บุตรสาวของท้าวกกขนากจึงต้องคอยอยู่ปฏิบัติบิดา และพยายามทอจีวรด้วยใยบัวเพื่อให้เสร็จทันถวายพระศรีอาริยเมตไตรยที่จะเสด็จมาตรัสรู้ในอนาคต เมื่อบุตรสาวของท้าวกกขนากมาคอยดูแลพระบิดาที่เขาพระสุเมรุนั้นทำให้ฐานะความเป็นอยู่ของนางลำบากยิ่งนัก

ฝ่ายปู่เจ้าเขาเขียว เมื่อทราบเรื่องจึงได้เกิดความสงสาร ก็เลยส่งนางกวัก บุตรสาวตนมาอยู่เป็นเพื่อน ด้วยบุญญฤทธิ์ของนางกวักจึงได้บันดาลให้พ่อค้าวานิช และผู้คนเกิดความสงสารเมตตาพากันเอาทรัพย์สินเงินทองทั้งเครื่องอุปโภคบริโภคมาให้ยังที่พักของนางประจันต์เป็นจำนวนมากทำให้ความเป็นอยู่ของนางประจันต์มีความสมบูรณ์พูนสุขและเจริญด้วยลาภทั้งปวง

คติการนับถือนางกวักพัฒนาขึ้นจากการนับถือผีผู้หญิงของคนไทย ซึ่งนับถือเพศหญิงเป็นใหญ่ เช่นคติการนับถือแม่โพสพ กล่าวคือนางกวักคือ ผีที่พัฒนาเป็นเทพที่คอยกวักเงินกวักทองมาให้ ปรากฏการหล่อปั้นนางกวักครั้งแรก ราวยุคกรุงศรีอยุธยา โดยมากพบเป็นขนาดบูชา สร้างจากเนื้อโลหะ, ดินเผา หรือสลักจากไม้

ต่อมาในยุครัตนโกสินทร์คติการนับถือนางกวักปรากฏชัดเจนขึ้นในช่วงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพราะในช่วงเวลาดังกล่าวเป็นช่วงที่สยามมีเศรษฐกิจเฟื่องฟู มีการขยายตัวของกิจการร้านในกรุงเทพมหานครและตามหัวเมืองใหญ่ ๆ นอกจากนี้ในประเทศญี่ปุ่นยังมีการนับถือแมวกวักหรือมาเนกิเนโกะ โดยแมวกวักเกิดขึ้นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2395 ซึ่งตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเป็นช่วงที่เศรษฐกิจญี่ปุ่นกำลังเฟื่องฟู

วิธีบูชาแม่นางกวัก" ทุกท่านคงจะทราบแล้วว่านางกวักเป็นเครื่องรางของขลังอย่างหนึ่ง ซึ่งสามารถพบเห็นได้ทั่วไปโดยเฉพาะตามร้านค้าทั่วไปซึ่งนิยมบูชานางกวัก เพื่อส่งเสริมให้กิจการเจริญรุ่งเรือง ซึ่งเคล็ดลับการบูชาแม่นางกวักมีดังนี้

1.เริ่มตั้งแต่ครั้งแรกที่เชิญแม่นางกวักมาตั้งบูชาที่ร้าน หรือที่บ้านเรือนควรหาของมาถวาย

2.น้ำที่นำมาถวายแม่นางกวักนั้นเมื่อถวายเสร็จแล้วคืนหนึ่ง จะต้องเปลี่ยนใหม่ในตอนเช้าทุกครั้งที่เปิดร้าน เคล็ดลับสำคัญคือ น้ำที่ถวายในวันก่อนนั้นอย่านำไปทิ้ง เพราะถือว่าเป็นของที่บูชาเทพ ย่อมมีความศักดิ์สิทธิ์ หากต้องการเสริมเสน่ห์ให้อธิษฐานขอน้ำจากการบูชาแม่นางกวัก โดยกล่าวว่า "ขอเอาไปเป็นน้ำมนต์ล้างหน้า เพื่อความเป็นเสน่ห์เมตตา" จากนั้นนำไปล้างหน้า หรือถ้าเป็นร้านค้าก็สามารถบอกกล่าวแม่นางกวัก จากนั้นจึงนำไปประพรมสินค้าได้

3.นอกจากนั้นควรบูชาแม่นางกวักด้วยน้ำแดง เครื่องหอม เครื่องแป้ง และตั้งน้ำมันจันทน์เอาไว้ด้วย รวมถึงสีผึ้ง เพราะน้ำมันจันทน์ที่ถวายแม่นางกวักสามารถอธิษฐานขอเอามาใช้เป็นน้ำมันเมตตา เอาไว้เจิมหน้าผาก หรือลูบผมทุกครั้งก่อนออกจากบ้านหรือเอาไปเจิมหน้าร้าน ใช้เรียกลูกค้าได้ดี ส่วนสีผึ้งนั้นจะทำให้เกิดอานิสงส์ในเรื่องการเจรจาค้าขายคล่อง

หากทำตามตำรานี้ รับรองท่านจะค้าขายดีเป็นเศรษฐีในเร็ววัน ขอให้รำรวย เงิน ทอง กันทุกคน